Menin Gate at Midnight

Will Longstaff (Ballarat 1879 – Londen 1953) was een Australische schilder van landschappen, allegorische taferelen en oorlogstaferelen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende hij als kapitein in de Australian Imperial Force. Hij heeft er onder meer een belangrijke rol gespeeld als camouflage –officier van de 2de Australische divisie. Hij was aanwezig tijdens de onthulling van de Menenpoort op 24 juli 1927. Naar eigen zeggen kon hij die nacht de slaap niet vatten omdat de poort en de begraafplaatsen bij Ieper op hem zo’n indruk hadden gemaakt. Hij stond op en maakte rond middernacht een wandeling in de buurt van het gloednieuwe monument. Daar had hij een visioen waarbij hij een leger dode soldaten zag verrijzen uit de gronden voor de Menenpoort en oostwaarts zag trekken. Terug in Londen legde hij zijn ervaring vast in het grote schilderij Menin Gate at Midnight (Menenpoort om middernacht), een allegorie naar de veelgeciteerde zin die veldmaarschalk Plumer tijdens de onthulling van de Menenpoort sprak: “He is not missing, he is here!” 

Het werk kende bijna onmiddellijk veel succes en heeft niet weinig bijgedragen tot de mythevorming rond de Menenpoort. Aanvankelijk enkel te zien in Will Longstaffs studio aan Buckingham Palace Road in Londen, werd het schilderij reeds op kerstavond 1927 afgebeeld in het bekende geïllustreerde weekblad The Graphic. Enkele weken later werd het voor 2000 guineas gekocht door Lord Woolavington, wellicht de hoogste prijs die een Australische kunstschilder tot dan toe was betaald. De edelman droeg het kunstwerk over aan de regering van Australië, waarna het tentoongesteld werd in het Londense Australia House. Op die plaats werd het op 19 maart 1928 aan de goedkeurende blikken van de Imperial War Graves Commission en architect Reginald Blomfield onderworpen. Eerder al had zelfs koning George V het schilderij laten overkomen naar Buckingham Palace om het met zijn eigen ogen te kunnen bekijken. In april 1928 werd het werk tentoongesteld in Manchester en in mei 1928 gedurende twee weken in Glasgow: Menin Gate at Midnight trok er dagelijks 3000 belangstellenden. Nauwelijks een jaar nadat het tot stand was gekomen, op de vooravond van de tiende verjaardag van de Wapenstilstand, sierde Longstaffs schepping als een soort mini-poster de middenbladzijden van de Illustrated London News. 

Na de triomftocht in het Verenigd Koninkrijk kwam Australië aan de beurt: in februari 1929 kwamen op slechts drie weken tijd maar liefst 35.000 mensen Menin Gate at Midnight bewonderen in het stadhuis van Melbourne. Daarna ging het werk op tournee naar Hobart, Launceston, Sydney en Brisbane. In Sydney werd er naast het schilderij een groot model van de Menenpoort tentoongesteld. Daardoor konden vrienden en verwanten de precieze locatie kennen van het paneel waarop hun geliefde vermiste vermeld stond. Overal in Australië werden er honderden afdrukken van het schilderij verkocht. De opbrengst werd gebruikt voor de bouw van het Australian War Memorial, het gebouw waar Longstaffs vreemde werk vandaag wordt bewaard en tentoongesteld. 

Op initiatief van het Australian War Memorial en ter gelegenheid van de 30.000ste Last Post (9 juli 2015) is het schilderij nu voor de eerste keer in Ieper te zien.